Kentsel Dönüşüm Nedir?
Kentsel dönüşüm lafını sıkça duyuyoruz. Ancak onun ne olduğunu gerçekten biliyor muyuz? Eskimiş binaları yıkıp yenisini yaparak gerçek bir dönüşüm sağlayabilir miyiz? Elbette Hayır. O halde kentsel dönüşümün ne demek olduğuna tüm detaylarıyla bakmak gerek.
Kentsel dönüşüm; Şehirlerdeki sağlıksız, riskli ve plansız yerlerin yeniden düzenlenmesi, depreme dayanıklı binaların inşa edilmesi, modern yaşam standartlarına uygun; insana ve topluma değer katan; güvenli ve estetik kentlerin kurulması sürecidir.
Türkiye’de kentsel dönüşüm, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun çerçevesinde yürütülür. Yani bu süreç yalnızca bireysel taleplerle değil, aynı zamanda devletin güvenli şehirler inşa etme vizyonuyla da desteklenir. Böylece kentlerde güven ve huzur içinde bir yaşam sürmek mümkün hale gelir.
Kısacası kentsel dönüşüm; toplumun geleceğini güvence altına alan bir çeşit hayat sigortasıdır.
Kentsel Dönüşüm Neden Bu Kadar Önemlidir?
1. Deprem Gerçeği
Türkiye’nin en büyük gerçeklerinden biri kuşkusuz deprem. Geçmişte yaşanan tüm depremler ve 2023 yılında yaşadığımız asrın felaketi Maraş depremleri hepimize gösterdi ki sağlam olmayan binalar en büyük toplumsal tehditlerden. Kentsel dönüşüm işte bu tehdidi ortadan kaldırmak ve binaları deprem gerçeğine göre inşa ve ihya etmek için önemli. Tabii yapılacak uygulamalarda en modern teknikler ve en yüksek kalitede malzemeler kullanıldığı müddetçe gerçek anlamda bir inşa söz konusu olur.
C40 beton, radye temel, yüksek dayanımlı demir ve modern mühendislik teknikleri kullanılarak inşa edilen binalar, deprem gerçeğinin felakete dönüşmesinin önüne geçer. Bu sayede kentlerde huzur ve güvenle yaşamak mümkün hale gelir.
2. Yaşam Kalitesi
Kentsel dönüşümün amacı yalnızca yeni binalar inşa etmek, binaları yenilemek değildir. Çevreyi, yolları, parkları, sosyal donatıları iyileştirmek de kentsel dönüşümde en büyük amaçlardandır. Çocukların güvenle oynayabileceği oyun alanları, modern otoparklar, spor tesisleri ve yeşil alanlar kentsel dönüşüm projelerinin olmazsa olmazlarındandır.
3. Ekonomik ve Sosyal Değer
Yeni yapılan binalar yalnızca güvenliği sağlamaz; aynı zamanda ekonomik değer de kazandırır. Yatırım amaçlı alınan dairelerin değeri artar, çevredeki ticaret canlanır. Sosyal açıdan ise mahalle kültürü korunur.
Kentsel Dönüşümün Tarihsel Süreci
Kentsel dönüşüm kavramı aslında yeni değildir. Sanayi İnkılabı ile birlikte dünyada ve özellikle Avrupa’da kentler yeniden şekillenmeye başlamıştır. Kırsaldan göçlerle büyüyen kentlerde konut en temel ihtiyaç haline gelmiştir. Ancak konutlar, yaşam alanları doğal olarak eskiyen ya da savaşlarla, doğal afetlerle yıpranan yapılardır bu sebeple de belli periyotlarla kentsel dönüşüm ihtiyacı doğmuştur. Tarihte özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrası büyük yıkıma uğrayan şehirlerde kentsel yenileme projelerinin hız kazandığı görülür. Türkiye’de ise kentsel dönüşüm kavramı 1999 Marmara Depremi sonrasında toplumun ve devletin en önemli gündemlerinden biri olmuştur. Neticede şehirlerimizin geleceğini belirleyecek projeler geliştirilmiş ve uygulanmıştır.
Kentsel Dönüşüm Süreçleri Nasıl İşler?
1. Riskli Yapı Tespiti
İlk adım, mevcut binanın riskli olup olmadığının belirlenmesidir. Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kurumlar, yaptıkları incelemeler sonucunda, binanın depreme dayanıklı olup olmadığını tespit eder.
2. Uzlaşma ve Planlama
Riskli yapı kararı alınırsa maliklerle görüşmeler yapılır. Bu aşamada şeffaflık ve uzlaşma çok önemlidir. Kira yardımları, yeni konut hakları, taşınma süreçleri en ince ayrıntısına kadar planlanır.
3. Yıkım ve Yeniden Yapım
Riskli binalar güvenli bir şekilde yıkılır. Ardından modern mühendislik teknikleriyle, deprem yönetmeliğine uygun, sağlam ve estetik yapılar inşa edilir.
4. Sosyal ve Altyapısal Dönüşüm
Yalnızca binalar değil, altyapı, yollar, sosyal alanlar ve çevre düzenlemeleri de yenilenir. Çocuk oyun alanları, spor sahaları, yeşil parklar ve otoparklar projeye dahil edilir.
5. Teslim ve Denetim
Yeni konutlar hak sahiplerine teslim edilir. Ancak süreç bununla bitmez; yapılan binaların tüm standartlara uygunluğu titizlikle denetlenir.
Kentsel Dönüşümde En Çok Sorulan Sorular
1. Kentsel dönüşüm projelerinde hangi binalar önceliklidir?
Plansız yapılaşmanın olduğu, deprem riski taşıyan ve yaşam kalitesini düşüren bölgeler önceliklidir.
2. Kentsel dönüşümde yeşil alanlar yok olur mu?
Hayır. Doğru planlanmış tüm projelerde yeşil alanlar korunur ve artırılır. Bu noktada doğa ve çevre ile uyumu ilke edinmiş firmalarla çalışmak çok önemlidir.
3. Sadece üst yapı mı yenilenir?
Hayır. Kentsel dönüşüm projeleri alt yapıdan üst yapıya, sosyal alanlardan ulaşım bağlantılarına kadar her şeyi yeniler.
4. Bu süreçte maliklerin hakları nasıl korunur?
Kanunlar çerçevesinde kira yardımı, taşınma desteği ve yeni konut hakkı sağlanır.
Deprem ve Kentsel Dönüşüm İlişkisi
Deprem gerçeği karşısında kentsel dönüşüm, bir tercih değil zorunluluktur.
Depreme dayanıklı malzemelerle, radye temel sistemiyle ve mühendislik standartlarına uygun şekilde inşa edilen yeni yapılar, olası bir depremde can güvenliğini en üst seviyeye çıkarır.
Huzurlu Hayat, Mutlu Gelecek
Kentsel dönüşüm, Türkiye’nin önündeki en önemli şehircilik adımlarından biridir. Doğru şekilde yapıldığında;
Deprem riskini en aza indirir,
Şehirleri modern ve yaşanabilir hale getirir,
Sosyal dokuyu güçlendirir,
Ekonomik değer yaratır.
Kısacası:
“Kentsel dönüşüm yalnızca binaları değil, hayatları da dönüştürür.”